Aspekti pijanizma u ciklusu "Godine Hodocasca" Franca Lista
Title
Aspekti pijanizma u ciklusu "Godine Hodocasca" Franca Lista
Description
Djelo „Godine hodočašća“ predstavlja zbirku od tri knjige ciklusa za solo klavir Franc
Lista. Ovaj ciklus se smatra remek djelom i sažetkom Listovog muzičkog stila, prati
gotovo čitav njegov stvaralački razvojni put, predstavlja sintezu njegovog cjelokupnog
umjetničkog rada i na najbolji način ilustruje mnogostranost njegove ličnosti. Svojim
inovativnim rješenjima u pogledu forme, stila i harmonije, List je ostavio jedinstven
pečat i doprinos razvoju muzičkog pokreta romantizma.
Franc List je bio jedna od centralnih umjetničkih ličnosti epohe romantizma, a
može se reći u određenom smislu i vizionar muzike XX vijeka. Iako su šira publika
ranijih generacija, pa čak i neki muzikolozi, vrlo često nepotrebno naglašavali njegov
burni život, putovanja i ljubavne afere, u sjenu je padala suštinska teza – da se radi o
genijalnom umjetniku, velikom humanisti i dobrotvoru, te intelektualcu koji je skretao
ogromnu pažnju svih slojeva društva svog vremena svojom neobičnom i harizmatičnom
pojavom, te do tada nezamislivim (kako on sam kaže „transcendentalnim“) nivoom
izvođaštva. On je bio aktivan istraživač i, u određenom smislu, inovator na polju
muzičkog stvaralaštva, ali i jedan od otaca savremene pijanističke pedagogije, čiji su
učenici generacijama nakon njega prenosili njegov pristup izvođaštvu, stvaralaštvu i
pedagogiji.
Rođen je 22. oktobra 1811. godine u mjestu Doborjan (Doborján), koje je do 1920.
godine pripadalo Mađarskoj, a danas kao Raiding (Raiding) pripada Austriji. Prva znanja
vezana za muziku dobio je od svog oca Adama Lista. Već sa devet godina je imao svoje prve
koncerte i publiku je oduševljavao svojim umjetničkim temperamentom. Na temelju
iskazanog talenta je dobio stipendiju za školovanje u Beču gdje je pohađao časove klavira
kod čuvenog pedagoga Karla Černija (direktnog učenika Ludviga van Betovena) i časove
kompozicije kod Antonija Salijerija. 1823. godine, List se preselio u Pariz. Tokom
ovog perioda je došao u kontakte sa mnogim vodećim intelekutalcima, piscima i
slikarima tog doba, uključujući, između ostalih, i Viktora Igoa, Hajnriha Hajnea i
Alfonsa de Lamartina. Inspirisan pojavom nekolicine genijalnih kompozitora i
pijanista svog vremena, a posebno virtuozom na violini Nikolom Paganinijem, List je2
postao odlučan u namjeri da klavirsko izvođaštvo, tj. kompletan pijanizam podigne na
dotada nezamisliv nivo. Pariz početkom XIX vijeka preuzima titulu evropske
prestonice kulture, a najveći geniji tog vremena dolaze da žive i stvaraju u njemu (u to
vrijeme najčuveniji prije Lista bili su Sigizmund Talberg i Aleksandar Drajšok).
Upravo ta generacija pijanista riješila je neke od najvećih izazova pijanističke
tehnike svog vremena i podigla izvođački nivo do dotad nezamislivih visina. Listova
snaga i sposobnost da se izdvoji u ovakvom društvu sastojala se u potpunom majstorstvu
ovladavanja svim aspekatima klavirske tehnike koju su njegovi savremenici gajili.
Od 1837. godine, List je više puta proputovao čitavu Evropu gradeći jednu od
najfascinantnijih muzičkih karijera u istoriji. Procjenjuje se da je u ovom periodu
List održao preko hiljadu koncerata. U međuvremenu, na privatnom planu dešavaju mu
se velike promjene - nakon prekida dugogodišnje veze sa groficom Mari D`Agu sa kojom
je dobio troje djece, List se seli u Vajmar gdje prihvata radno mjesto dirigenta i vođe
orkestra. Prisustvo najčuvenijeg muzičara svog vremena je privuklo ogroman broj
muzičara, mladih talenata i entuzijasta za muziku, što od Vajmara stvara prestonicu
njemačke kulture, kakvu je Vajmar predstavljao za Geteovog vremena. List u Vajmaru stvara
svoja najzrelija i najčuvenija djela u periodu između 1848. i 1861. godine. Organizovao je
festivale, rukovodio simfonijskim orkestrom, pisao muzičke članke, radio kao pedagog,
pijanista i dirigent. Krajem 1861. godine, nakon smrti sina i kćerke, List se preselio u
Rim gdje se zaredio, primivši prva četiri nivoa zaređenja, te je komponovao pretežno
duhovnu muziku. Nekoliko godina kasnije, Lista zovu u Vajmar i Budimpeštu da održi
klavirske majstorske kurseve, što on i čini te do kraja života živi na relaciji Rim –
Vajmar – Budimpešta, nastavljajući ono što je sam nazvao „trostrukim životom“. Njegovo
djelovanje utiče na osnivanje muzičke Akademije u Budimpešti koja i danas nosi njegovo
ime, a prvo sjedište Akademije bilo je upravo u njegovoj kući. Umro je u Bajrojtu
(Bayreuth) u Njemačkoj, 31. jula 1886. godine.
List je bio začetnik nove epohe klavirskog izraza i tvorac savremenog pijanizma.
Proširio je harmonski jezik svog vremena do krajnjih granica, utirući put
kompozitorima koji su dolazili iza njega (Debisi, Ravel, Rahmanjihov, Bartok, Buzoni i
mnogi drugi). Prvi je uveo praksu solističkog koncerta – resitala, tzv. „muzičkog
monologa“, na kojem solista nastupa sam izvodeći program napamet. Njegov neprevaziđeni3
talenat za improvizaciju ga vodi ka stvaranju forme parafraze, reminiscencije,
fantazije na određene teme – varijacione forme koja se baziraju na popularnim temama
raznih operskih i simfonijskih djela, ali i tradicionalnih melodija. U želji da velika
djela muzičke literature približi što širem krugu muzičkih ljubitelja (obzirom da u
to vrijeme nije bilo medija, nosača zvuka, niti bilo kojeg drugog načina promovisanja
muzičke literature osim koncerta), on stvara ogroman broj klavirskih transkripcija
simfonijskih, operskih i kamernih djela čuvenih svjetskih kompozitora.
Jedan je od pionira programske muzike, nove umjetničke forme u muzičkom
stvaranju u kojoj se prepliću elementi muzike, književnosti i vizuelne umjetnosti.
Stvorio je simfonijsku poemu – jednostavačno orkestarsko djelo koje ima programski
karakter. Inspiraciju za svoja djela List vrlo često nalazi u literarnim sadržajima
tražeći tematiku u kojoj ima stvarne ili simboličke srodnosti sa njegovim životom i
romantičnom prirodom.
Međutim, najveći značaj u njegovom kompletnom opusu ima njegovo originalno
stvaralaštvo za klavir: ciklusi Godine hodočašća, Transcedentalne etide, Mađarske
rapsodije. S obzirom na to da je List začetnik monotematizma, posebno mjesto u njegovom
opusu pripada Sonati u ha-molu. Porijeklo monotematizma se može dovesti u vezu sa
njegovim filozofsko - religioznim pogledima na svijet, odnosno njegovom sklonošću ka
neoplatonističkom idealizmu, a njegovo interesovanje za literarno i filozofsko
stvaralaštvo (Platon, Paskal…) ukazuje na dublje izvore njegovog nadahnuća.
Lista. Ovaj ciklus se smatra remek djelom i sažetkom Listovog muzičkog stila, prati
gotovo čitav njegov stvaralački razvojni put, predstavlja sintezu njegovog cjelokupnog
umjetničkog rada i na najbolji način ilustruje mnogostranost njegove ličnosti. Svojim
inovativnim rješenjima u pogledu forme, stila i harmonije, List je ostavio jedinstven
pečat i doprinos razvoju muzičkog pokreta romantizma.
Franc List je bio jedna od centralnih umjetničkih ličnosti epohe romantizma, a
može se reći u određenom smislu i vizionar muzike XX vijeka. Iako su šira publika
ranijih generacija, pa čak i neki muzikolozi, vrlo često nepotrebno naglašavali njegov
burni život, putovanja i ljubavne afere, u sjenu je padala suštinska teza – da se radi o
genijalnom umjetniku, velikom humanisti i dobrotvoru, te intelektualcu koji je skretao
ogromnu pažnju svih slojeva društva svog vremena svojom neobičnom i harizmatičnom
pojavom, te do tada nezamislivim (kako on sam kaže „transcendentalnim“) nivoom
izvođaštva. On je bio aktivan istraživač i, u određenom smislu, inovator na polju
muzičkog stvaralaštva, ali i jedan od otaca savremene pijanističke pedagogije, čiji su
učenici generacijama nakon njega prenosili njegov pristup izvođaštvu, stvaralaštvu i
pedagogiji.
Rođen je 22. oktobra 1811. godine u mjestu Doborjan (Doborján), koje je do 1920.
godine pripadalo Mađarskoj, a danas kao Raiding (Raiding) pripada Austriji. Prva znanja
vezana za muziku dobio je od svog oca Adama Lista. Već sa devet godina je imao svoje prve
koncerte i publiku je oduševljavao svojim umjetničkim temperamentom. Na temelju
iskazanog talenta je dobio stipendiju za školovanje u Beču gdje je pohađao časove klavira
kod čuvenog pedagoga Karla Černija (direktnog učenika Ludviga van Betovena) i časove
kompozicije kod Antonija Salijerija. 1823. godine, List se preselio u Pariz. Tokom
ovog perioda je došao u kontakte sa mnogim vodećim intelekutalcima, piscima i
slikarima tog doba, uključujući, između ostalih, i Viktora Igoa, Hajnriha Hajnea i
Alfonsa de Lamartina. Inspirisan pojavom nekolicine genijalnih kompozitora i
pijanista svog vremena, a posebno virtuozom na violini Nikolom Paganinijem, List je2
postao odlučan u namjeri da klavirsko izvođaštvo, tj. kompletan pijanizam podigne na
dotada nezamisliv nivo. Pariz početkom XIX vijeka preuzima titulu evropske
prestonice kulture, a najveći geniji tog vremena dolaze da žive i stvaraju u njemu (u to
vrijeme najčuveniji prije Lista bili su Sigizmund Talberg i Aleksandar Drajšok).
Upravo ta generacija pijanista riješila je neke od najvećih izazova pijanističke
tehnike svog vremena i podigla izvođački nivo do dotad nezamislivih visina. Listova
snaga i sposobnost da se izdvoji u ovakvom društvu sastojala se u potpunom majstorstvu
ovladavanja svim aspekatima klavirske tehnike koju su njegovi savremenici gajili.
Od 1837. godine, List je više puta proputovao čitavu Evropu gradeći jednu od
najfascinantnijih muzičkih karijera u istoriji. Procjenjuje se da je u ovom periodu
List održao preko hiljadu koncerata. U međuvremenu, na privatnom planu dešavaju mu
se velike promjene - nakon prekida dugogodišnje veze sa groficom Mari D`Agu sa kojom
je dobio troje djece, List se seli u Vajmar gdje prihvata radno mjesto dirigenta i vođe
orkestra. Prisustvo najčuvenijeg muzičara svog vremena je privuklo ogroman broj
muzičara, mladih talenata i entuzijasta za muziku, što od Vajmara stvara prestonicu
njemačke kulture, kakvu je Vajmar predstavljao za Geteovog vremena. List u Vajmaru stvara
svoja najzrelija i najčuvenija djela u periodu između 1848. i 1861. godine. Organizovao je
festivale, rukovodio simfonijskim orkestrom, pisao muzičke članke, radio kao pedagog,
pijanista i dirigent. Krajem 1861. godine, nakon smrti sina i kćerke, List se preselio u
Rim gdje se zaredio, primivši prva četiri nivoa zaređenja, te je komponovao pretežno
duhovnu muziku. Nekoliko godina kasnije, Lista zovu u Vajmar i Budimpeštu da održi
klavirske majstorske kurseve, što on i čini te do kraja života živi na relaciji Rim –
Vajmar – Budimpešta, nastavljajući ono što je sam nazvao „trostrukim životom“. Njegovo
djelovanje utiče na osnivanje muzičke Akademije u Budimpešti koja i danas nosi njegovo
ime, a prvo sjedište Akademije bilo je upravo u njegovoj kući. Umro je u Bajrojtu
(Bayreuth) u Njemačkoj, 31. jula 1886. godine.
List je bio začetnik nove epohe klavirskog izraza i tvorac savremenog pijanizma.
Proširio je harmonski jezik svog vremena do krajnjih granica, utirući put
kompozitorima koji su dolazili iza njega (Debisi, Ravel, Rahmanjihov, Bartok, Buzoni i
mnogi drugi). Prvi je uveo praksu solističkog koncerta – resitala, tzv. „muzičkog
monologa“, na kojem solista nastupa sam izvodeći program napamet. Njegov neprevaziđeni3
talenat za improvizaciju ga vodi ka stvaranju forme parafraze, reminiscencije,
fantazije na određene teme – varijacione forme koja se baziraju na popularnim temama
raznih operskih i simfonijskih djela, ali i tradicionalnih melodija. U želji da velika
djela muzičke literature približi što širem krugu muzičkih ljubitelja (obzirom da u
to vrijeme nije bilo medija, nosača zvuka, niti bilo kojeg drugog načina promovisanja
muzičke literature osim koncerta), on stvara ogroman broj klavirskih transkripcija
simfonijskih, operskih i kamernih djela čuvenih svjetskih kompozitora.
Jedan je od pionira programske muzike, nove umjetničke forme u muzičkom
stvaranju u kojoj se prepliću elementi muzike, književnosti i vizuelne umjetnosti.
Stvorio je simfonijsku poemu – jednostavačno orkestarsko djelo koje ima programski
karakter. Inspiraciju za svoja djela List vrlo često nalazi u literarnim sadržajima
tražeći tematiku u kojoj ima stvarne ili simboličke srodnosti sa njegovim životom i
romantičnom prirodom.
Međutim, najveći značaj u njegovom kompletnom opusu ima njegovo originalno
stvaralaštvo za klavir: ciklusi Godine hodočašća, Transcedentalne etide, Mađarske
rapsodije. S obzirom na to da je List začetnik monotematizma, posebno mjesto u njegovom
opusu pripada Sonati u ha-molu. Porijeklo monotematizma se može dovesti u vezu sa
njegovim filozofsko - religioznim pogledima na svijet, odnosno njegovom sklonošću ka
neoplatonističkom idealizmu, a njegovo interesovanje za literarno i filozofsko
stvaralaštvo (Platon, Paskal…) ukazuje na dublje izvore njegovog nadahnuća.
Identifier
oai:fedora.unibl.org:o:767
References
Date
See all items with this value2018-10-11
Rights
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.0/at/legalcode
Position: 52599 (35 views)